Vú sữa

Cây vú sữa có tên khoa học là Chrysophyllum  cainino[2], thuộc họ Hồng xiêm (Sapotaceae)[3] (trước đây vú sữa  được coi là thuộc bộ Thị: Ebenales). Cây vú sữa có  nguồn gốc ở đảo Antilles và châu Mỹ nhiệt đới[3]. Đây là loại cây trồng  lớn nhanh, thân dẻo, tán lá rộng, chiều cao lên tới từ 10 - 15 mét. Trái vú sữa  to khoảng một nắm tay, da màu xanh, khi chín chuyển sang màu hồng nhạt, ăn rất  ngon[2]. Cây vú sữa còn được đưa  vào danh mục cây trồng làm cảnh trong khu nhà biệt thự của các thành phố[3].


  Đặc điểm 
Hình  thái

   

  Một quả vú sữa bổ đôi.

  Lá của vú sữa là thường xanh, mọc so le,  hình ôvan đơn, mép liền, dài 5–15 cm; mặt dưới bóng như màu vàng khi nhìn  từ xa. Các hoa nhỏ màu trắng ánh tía và có mùi thơm ngát. Cây vú sữa là loại  cây lưỡng tính (tự thụ phấn).

  Quả của vú sữa tròn, có lớp vỏ màu tía hoặc  nâu ánh lục khi chín, thường có màu xanh lục xung quanh đài hoa, với kiểu hình  sao trong cùi thịt. Có một vài giống cho quả màu trắng ánh xanh lục. Vỏ nhiều latex (nhựa  mủ) và không ăn được. Các hạt dẹt có màu nâu nhạt và cứng. Nó ra quả quanh năm  sau khi đạt đến 7 năm tuổi trở lên[3].

  Lớp cùi thịt của quả ăn được và rất ngon,  dùng làm các món tráng miệng. Vú sữa có vị ngọt, hay được phục vụ dưới dạng  tươi hoặc làm lạnh (khoảng 10-15 °C). Lá của vú sữa được dùng ở một số khu  vực làm dạng như chè và người ta coi nó có tác dụng chống các bệnh đái đường và  thấp khớp. Vỏ cây được coi là có chứa chất bổ và có tác dụng kích thích, nước  sắc vỏ cây được dùng để chống ho. Loại quả vỏ màu tía có lớp vỏ dày hơn và cùi  thịt đặc hơn còn loại quả vỏ màu nâu-lục có vỏ mỏng và nhiều cùi thịt nhão[3].

  Đặc  điểm sinh lý, sinh thái 

  Cây vú sữa có tốc độ sinh trưởng Nhanh. Phù  hợp với: điều kiện nhiệt đới nhiệt độ 22-34 độ C, chỉ ra hoa tốt trong điều  kiện có hai mùa mưa nắng phân biệt và không chịu được gió to do cây có tán lá  dày và rễ nông, đất phù sa ven sông, đất thịt nhẹ, thoát nước tốt, ít chua, pH  5,5-6,5, cao độ không quá 400m[3].

  Cây vú sữa được trồng bằng cách chiết nhánh  hoặc tháp cây. Khi được chăm bón cẩn thận thì khoảng sau 3 năm sau có thể thu  hoạch được. Cây vú sữa khi đậu trái đến khi thu hoạch mất khoảng thời gian từ  180 - 200 ngày. Mùa thu hoạch vú sữa từ tháng 2 - 3 dương lịch hàng năm[4].


  Cây vú sữa ở Việt Nam 
 

  Trái vú sữa có vỏ nhiều  màu sắc khác nhau.

  Vú sữa là loại trái cây được người Việt Nam sử  dụng từ hàng trăm năm trước. Loại trái cây này hiện có rất nhiều giống như vú  sữa Lò Rèn, vú sữa nâu tím, vú sữa vàng. Trong đó giống vú sữa Lò Rèn đặc biệt  được trồng nhiều nhất, bởi trái vú sữa Lò Rèn vỏ mỏng, sáng bóng rất đẹp, thịt  trái nhiều, hương vị thơm ngọt, nhiều chất dinh dưỡng, được nhều người ưa  chuộng[5]. Tại châu Á, cây vú sữa không biết đầu tiên đã được  trồng ở nước nào, chỉ biết rằng tại Việt Nam, cây vú sữa được trồng nhiều ở  miền Nam, nhất là ở các tỉnh Tiền Giang, Đồng Tháp, Bến Tre, Cần Thơ, Cà Mau... và nhiều tỉnh thành ở miền Trung,  miền Bắc[4].

  Tỉnh Tiền Giang là tỉnh trồng nhiều vú sữa  nhất, tính riêng ở huyện Châu Thành đã  có diện tích cây trồng là 2.300 ha. Dự kiến đến năm 2015, toàn tỉnh Tiền Giang  sẽ có 5.000 ha đất trồng cây vú sữa[2].

  Xuất  khẩu[sửa | sửa mã nguồn] 

   

  Hạt của trái vú sữa

  .

  Hiện nay, Việt Nam là nước duy nhất trên thế giới  chọn trái vú sữa làm hàng hóa xuất khẩu[2][5]. Các nước khác như Campuchia, Philippines, Ấn Độ, Thái Lan, tiểu bang Northern Territory (Australia)  đều có trồng cây vú sữa nhưng họ không chọn làm hàng hóa để xuất khẩu mà chỉ  tiêu thụ nội địa [4].

  Viện Nghiên cứu Cây ăn quả miền Nam (SOFRI)  và Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam (VietKings) đã chính thức đề xuất đến Tổ chức  Kỷ lục châu Á và Tổ chức Kỷ lục Thế giới xác lập kỷ lục "Việt Nam là nước  duy nhất trên thế giới xuất khẩu trái vú sữa[2][5], Với mong muốn quảng bá  hình ảnh và khẳng định giá trị của trái cây Việt Nam trên thế giới[5].
Để xuất khẩu ra nước ngoài, vú sữa Việt Nam  phải đạt tiêu  chuẩn GlobalGAP (tức là tiêu chuẩn Thực hành nông nghiệp tốt  toàn cầu)[5]. Điều này đã được Hợp  tác xã Vú sữa Lò Rèn Vĩnh Kim (Tiền Giang) thực hiện thành công. Hàng năm, Hợp  tác xã Vú sữa Lò Rèn Vĩnh Kim xuất khẩu sang các nước Anh, Canada một số lượng  vú sữa trên 10 tấn[2].

Cùng với vú sữa Lò Rèn, hai loại vú sữa Bơ  cơm vàng (Đồng Tháp) và Bơ hồng  (Bến Tre) cũng đang được xuất khẩu ra nước  ngoài)[5].


  Một vài hình ảnh về cây vú sữa 

  


Lá vú sữa.

  


Trái xanh trên cành.

  


Trái vú sữa khi còn xanh.

  


Mặt sau của lá cây vú  sữa.

  


Trái vú sữa được bày bán  trong một chợ ởViêng Chăn, Lào.
Khám phá  tác dụng tuyệt vời của vú sữa
Sức khỏe

 
  
  

(Sức khỏe) -  Vú sữa là loại quả có vị thơm ngọt mát, rất thích hợp cho giải khát khi thời  tiết nóng nực. Ngoài ra đây còn là loại quả có giá trị dinh dưỡng và phòng bệnh  đáng ngạc nhiên.
Lớp cùi  thịt của quả vú sửa ăn được và ngon, dùng làm các món tráng miệng. Vú sữa  có vị ngọt, hay được phục vụ dưới dạng tươi hoặc làm lạnh (khoảng 10-15°C). Lá  của vú sữa được dùng ở một số khu vực làm dạng như chè và người ta coi nó có tác dụng chống  các bệnh đái đường và thấp khớp. Vỏ cây được coi là có chứa chất bổ và có tác  dụng kích thích, nước sắc vỏ cây được dùng để chống ho. Loại quả vỏ màu tía có  lớp vỏ dày hơn và cùi thịt đặc hơn còn loại quả vỏ màu nâu-lục có vỏ mỏng và  nhiều cùi thịt nhão.
Thành  phần dinh dưỡng trong một  quả vú sữa rất cao gồm: 
Canxi 14,65mg, phốt pho  73,23mg, kali 67,2mg, magiê 3,3mg, sắt 2,33mg, nước 73,23mg, protein 2,33mg,  chất xơ 3,3mg, năng lượng 67,2mg, carbonhydrate 14,65mg, vitamin C 14,5mg...  Trong đó còn chứa nhiều vitamin A, B1, B2, B3, nhất là gluxit, canxi, dầu axit  malic, thành phần hóa học có tác dụng phòng chữa bệnh sạm da, kháng  khuẩn... 

   

  Dưới  đây là một số công dụng hữu ích từ quả vú sữa:

  Bổ sung  vi chất cần thiết cho thai phụ: 

  Lượng  canxi, phốt pho, sắt và magiê dồi dào có trong vú sữa là thành phần quan trọng  giúp thai phụ và thai nhi phát  triển. Ngoài ăn uống, bổ sung vi chất trên khi mang thai, các bà mẹ nên ăn khoảng 100 - 200g quả  vú sữa hằng ngày để bổ sung những vi chất cần thiết này giúp phòng tránh hiện  tượng thiếu máu, còi xương cho trẻ nhỏ.

  Vú sữa  giúp giảm cân: 

  Người  ta thường nghĩ vị ngọt của vú sữa sẽ khiến người mập hơn, nhưng không phải vậy,  vú sữa có chứa nhiều nước và hàm lượng chất xơ cũng khá cao sẽ giúp cho người  sử dụng cảm giác no bụng, chán những thực phẩm khác. Thích hợp với người không  muốn tăng cân.

  Cung  cấp lượng gluxit cho cơ thể: 

  Nhu cầu  năng lượng từ gluxit nên chiếm 60% tổng năng lượng. Nếu thiếu thành phần này,  sẽ gây trở ngại đến hoạt động của tế bào thần kinh . Vì vậy, bổ sung gluxit từ  thực phẩm, hoa quả là cần thiết để tốt cho cơ thể và sự co bóp, hoạt động của  nhu động ruột.

  Giúp  khoẻ xương, loại mỡ thừa: 

   

  Đó là  mong muốn của nhiều người, đặc biệt là phụ nữ mang thai. Lượng calcium có trong  vú sữa có thể đáp ứng 10% nhu cầu canxi trung bình một ngày của một người bình  thường. Nó không chỉ giúp cho xương chắc khoẻ mà còn ngăn ngừa lượng mỡ thừa  trong cơ thể. 

  Cung  cấp nước, chất xơ: 

Với  những người thừa cân thì đây là thực phẩm tuyệt vời. Nhiều người nghĩ  vị ngọt của vú sữa sẽ khiến người ta bị mập hơn, nhưng không phải vậy, vú  sữa có chứa nhiều nước và hàm lượng chất xơ cũng khá cao sẽ giúp cho người sử  dụng cảm giác no bụng, thích hợp với người không muốn tăng cân nhiều và nhanh.