Thanh long
  
 

  Thanh long

  Đối  với các định nghĩa khác, xem Thanh Long.

  Thanh long một loài cây được  trồng chủ yếu để lấy quả và cũng là tên của một vài chi của họ xương rồng. Thanh  Long là loài thực vật bản địa tại Mexico, các nước Trung Mỹ và Nam Mỹ. Hiện nay, loài cây này cũng được trồng  ở các nước trong khu vực Đông Nam Á như Việt Nam, Malaysia, Thái Lan, Philippines, Indonesia (đặc biệt là ở miền tây đảo Java);  miền nam Trung Quốc, Đài Loanvà một số khu vực khác.

  Tên khoa học 

  Quả của thanh long có ba loại, tất cả đều  có vỏ giống như da và có một chút lá. Chúng có tên gọi khoa học như sau:

  
Hylocereus undatus thuộc chi Hylocereus,  ruột trắng với vỏ hồng hay đỏ.
  
Hylocereus  polyrhizus thuộc chi Hylocereus,  ruột đỏ với vỏ hồng hay đỏ.
  
Hylocereus  megalanthus, trước đây được coi là thuộc chi Selenicereus,  ruột trắng với vỏ vàng.

Các hạt giống như hạt vừng đen nằm lẫn lộn trong ruột. Lớp cùi  thịt trong ruột thường được ăn ở dạng quả tươi, có mùi vị thơm dịu, ngọt vừa  phải và ít cung cấp calo. Hương vị của nó đôi  khi giống như hương vị của quả kiwi (Actinidia  deliciosa). Quả có thể chế biến thành nước quả hay rượu vang; hoa có  thể ăn được hay ngâm vào nước giống như chè. Mặc dù các  hạt bé tí xíu của chúng được ăn cùng với thịt của ruột quả nhưng chúng không bị  tiêu hóa.


  Thông tin dinh dưỡng 
 

  Quả thanh long ruột  trắng, vỏ đỏHylocereus undatus

   

  Quả thanh long ruột đỏ Hylocereus  polyrhizus

   

  Quả thanh long Hylocereus  polyrhizus ruột màu tím

   

  Quả thanh long ruột  trắng, vỏ vàngHylocereus megalanthus

  Giá trị dinh dưỡng trong 100 g quả thanh  long (trong đó có 55 g ăn được) như sau:

  
Nước 80-90 g
  
Cacbohydrats 9-14 g
  
Protein 0,15-0,5 g
  
Chất béo 0,1-0,6 g
  
Chất xơ 0,3-0,9 g
  
Tro 0,4-0,7  g
  
Năng lượng: 35-50 Cal
  
Canxi 6–10 mg
  
Sắt 0.3-0.7 mg
  
Phospho 16 – 36 mg
  
Caroten (Vitamin  A): dạng vết
  
Thiamin (Vitamin B1): dạng vết
  
Riboflavin (Vitamin B2): dạng  vết
  
Niacin (Vitamin B3)  0.2-0.45 mg
  
Axit ascorbic (Vitamin C) 4–25 mg

Các giá trị nêu trên có thể thay đổi theo  giống và điều kiện trồng trọt.

  Thành phần axit béo của hai giống thanh  long 

  

    

    
Hylocereus polyrhizus

      (thanh long ruột đỏ)
    
Hylocereus undatus

      (thanh long ruột trắng, vỏ đỏ)
  
  

    
Axit    myristic
    
0,2%
    
0,3%
  
  

    
Axit    palmitic
    
17,9%
    
17,1%
  
  

    
Axit stearic
    
5,49%
    
4,37%
  
  

    
Axit    palmitoleic
    
0,91%
    
0,61%
  
  

    
Axit oleic
    
21,6%
    
23,8%
  
  

    
Cis-Axit    vaccenic
    
3,14%
    
2,81%
  
  

    
Axit    linoleic
    
49,6%
    
50,1%
  
  

    
Axit    linolenic
    
1,21%
    
0,98%
  

Độ Brix 16 - 17%


  Trồng tại Việt Nam 
Loại ruột đỏ, vỏ hồng lấy giống từ Đài Loan năm 1988,  hiện nay mới trồng thử nghiệm tại Lạng Sơn và Phủ Quỳ (tỉnh Nghệ An). Loại ruột trắng vỏ hồng hay đỏ được  trồng rộng rãi ở các tỉnh như Bình Thuận, Long An, Tiền Giang v.v.


  Xử lý ra hoa trái vụ 
 

  Hoa của loài Hylocereus  undatus

  Thời điểm xử lý từ cuối tháng 9 đến đầu  tháng 2 dương lịch, với tuổi cây từ 4-5 tuổi trở lên. Sử dụng điện lưới hoặc  máy nổ, công suất điện cần phải ổn định và bóng đèn tròn 75 Whoặc  100 W. Khoảng cách từ bóng đèn đến tán cây từ 0,5–1 m. Thời gian chiếu sáng ban  đêm: từ 4-8 giờ. Thời gian chiếu sáng theo đợt: đầu vụ và cuối vụ khoảng 10 -  12 đêm. Giữa vụ (tết) khoảng 15 đêm. Có thể bón thêm phân NPK cho cây.

  
Bón phân cho thanh long trái vụ:
  
Trước thắp đèn 20-30 ngày xịt phân bón lá  có tỷ lệ NPK là 33:11:11 (Tức là có tỷ lệ N = 33%; P2O5 =  11% và K2O = 11%).
  
Trước thắp đèn 10 ngày xịt phân bón lá NPK  = 10:60:10 (1 lần). Sau 5 ngày thì xịt loại 6:30:30 (2 lần).
  
Ngay sau khi lặt bỏ hoa, xịt ngay SIÊU  CANXI, giúp mau lành vết thương, lỗ trái nhỏ và bảo vệ 3 tai dầu trái.
  
10 ngày dầu sau khi trái hình thành phun  COMBI.GA3, phun 2 lần, cách nhau 5 ngày.
  
Giai doạn sau 10 ngày, trái lớn rất nhanh  cả về kích thước lẫn chất lượng, phun liên tục 2-3 lần KPT "Siêu To Trái  THANH LONG", 5-7ngày phun 1 lần.
  
Chú ý: nếu bị lem trái, phun ngay 7-5-44+TE
  
Sử dụng phân bón lá Humamix trên thanh long  trái vụ:

 

  Hoa của loài Hylocereus  undatus

  Trước khi thắp đèn 1 ngày, xịt Humamix  (6:30:30) (30 ml/bình loại 8 lít và xịt 2 lần, lần sau cách lần đầu 7 ngày).  Sau thụ phấn 3 ngày, xịt Humamix (30:10:10) (30 ml/bình loại 8 lít và xịt 2  lần, lần sau cách lần đầu 5 ngày). Trước khi thu hoạch 3 tuần, xịt Humamix  (12:0:30:4 Ca) (30 ml/bình loại 8 lít và xịt 2 lần, mỗi lần cách nhau 5 ngày.  Chú ý xịt ướt đều trên tán cây vào lúc 9-10 giờ sáng.

  Ngoài ra còn có một biện pháp khác dành cho  những hộ gia đình không có vốn đầu tư nhưng Thanh long làm ra không có giá bằng  Thanh long chông đèn đó là sử dung hỗn hợp dinh dưỡng VSL-1 chấm vào mắt trên  cây thanh long để kích thích ra hoa vào thời điểm mà mong muốn.Do Công ty giống  cây ăn quả Đồng Nai (VACDONA)nghiên cứu.Phương pháp này rất đơn giản, áp dụng  quy trình chăm sóc, bón phân và phun dung dịch VSL-2 kết hợp ni-tơ rát ka-li để  kích thích mắt thanh long nở to đồng đều, sau đó bóc mắt và lựa chọn mắt có khả  năng nở hoa để chấm hỗn hợp dinh dưỡng VSL-1 vào. Nếu điều kiện thời tiết thuận  lợi, chỉ ba ngày sau cây đã nhú nụ và nở hoa sau khoảng 22 ngày. Tuy nhiên, để  thanh long ra hoa, đậu quả và có hình dáng quả đẹp cần phải biết kỹ thuật bóc  mắt và chấm hỗn hợp dinh dưỡng đúng thời kỳ cây có khả năng tập trung dinh  dưỡng ra hoa, kết quả. Hỗn hợp dinh dưỡng VSL-1 đã được Hội đồng khoa học (Bộ  Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) công nhận là loại phân bón có chất kích  thích sinh trưởng cây trồng ra hoa năm 2002, nhưng đến nay mới triển khai được  trên một số hộ nông dân các tỉnh Bình Thuận, Ninh Thuận, Đồng Nai và Long An..
Hiện nay Công ty VACDONA đang cùng một số  hộ trồng thanh long nghiên cứu để pha chế hỗn hợp cho phù hợp mỗi mùa vụ và  điều kiện khí hậu ở mỗi vùng để đạt năng suất, sản lượng cao nhất. Đây thật sự  là một giải pháp giúp bà con nông dân muốn có sản phẩm thanh long thu hoạch  trái vụ theo ý muốn để tiêu thụ dịp lễ tết hay thu hoạch theo ý muốn phục vụ  xuất khẩu. Chất lượng quả xử lý theo phương pháp này có màu sắc đẹp, độ ngọt  cao hơn, cây thanh long khỏe vì được bổ sung thêm dinh dưỡng sau mỗi lần xử lý.


  Phòng trừ sâu bệnh 
 

  Thanh Long loại ruột  trắng, vỏ đỏ (Hylocereus undatus)

  Một số côn trùng và bệnh hại phổ biến trên  thanh long như sau:

  
Kiến: cắn, đục khoét hom, cành non, tai lá,  gây tổn thương vỏ trái làm mất giá trị thương phẩm. Dùng Basudin 10H rải quanh  gốc cây, dùng Basudin 50ND Supracide phun xịt trên cành tại các vùng bị gây  hại.
  
Rầy mềm: Có nhiều loại gây hại trên hoa và  trái thanh long, chúng chích hút nhựa để lại vết chích nhỏ trên trái làm trái  khi chin bị mất màu đỏ tự nhiên, mất giá trị xuất khẩu. Phun Lannate, Cyrux…  nồng độ theo khuyến cáo trên nhãn thuốc.
  
Ruồi đục trái: Gồm nhiều loài nhưng phổ  biến gây hại trên hoa và trái. Dùng thuốc bẫy ruồi như Vizubon, đặt 3-5  bẫy/1.000 trụ, đặt rải rác trong vườn thanh long.
  
Bệnh thối đầu cành: Do các loài nấm thuộc  chi Alternaria làm  ngọn chuyển màu vàng sau đó bị thối. Dùng Rovral 2 lần liên tiếp cách nhau 1 tuần.
  
Bệnh đốm nâu thân cành: Do nấm Gloeosporium  agaves đốm tròn như mắt cua, nếu tập trung kéo dài thành vệt  trên cành.
  
Bệnh nám cánh: Do nấm Macssonina  agaves. Trên thân cành có một lớp màng mỏng màu xám tro, nhám.
  
Phòng trừ:

Vệ sinh đồng ruộng. Chống úng, chống hạn  cho cây. Phun Rovral hoặc Anvil 5SC phối hợp với chất dính.

  Ngoài ra còn một số bệnh sinh lý như rụng  nụ do quá nhiều hoặc phân bón không đầy đủ, mất cân đối, hiên tượng nứt vỏ do  thời tiết khô hạn sau đó mưa nhiều làm ruột quả phát triển mạnh hoặc teo trái  lâu ngày. Phải kiểm soát không để bị khô hạn.