Na

Na 

  

    
Annona squamosa 
  
  

    
 

      Hình vẽ mãng cầu ta
  
  

    
Phân loại khoa học
  
  

    
Giới (regnum) 
    
Plantae
  
  

    
(không phân hạng)
    
Angiospermae
  
  

    
(không phân hạng)
    
Mesangiospermae
  
  

    
Phân lớp (subclass) 
    
Magnoliidae
  
  

    
Bộ (ordo) 
    
Magnoliales
  
  

    
Họ (familia) 
    
Annonaceae
  
  

    
Chi (genus) 
    
Annona
  
  

    
Loài (species) 
    
A. squamosa
  
  

    
Danh pháp hai phần
  
  

    
Annona squamosa

      L.[1]
  
  

    
Danh pháp    đồng nghĩa
  
  

    
Danh sách[hiện]
  

Na, hay còn gọi là mãng  cầu ta, mãng cầu dai/giai, sa lê, phan lệ  chi, (danh pháp hai phần: Annona  squamosa), là một loài thuộc chi Na (Annona) có nguồn gốc ở vùng châu Mỹ nhiệt  đới. Nguồn gốc bản địa chính xác của loại cây này chưa rõ do hiện nay nó được  trồng khắp nơi nhưng người ta cho rằng nó là cây bản địa của vùng Caribe.

  Mục lục

  
1Đặc tính cây  trồng
  
2Thành phần hóa  học
  
3Công dụng
  
4Các giống na
  
5Thơ văn
  
6Một vài bức ảnh
  
7Xem thêm
  
8Tham khảo
  
9Liên kết ngoài


  
Đặc tính cây trồng[sửa | sửa mã  nguồn] 

Cây na cao cỡ 2–5 mét, lá mọc xen ở hai  hàng; hoa xanh, quả tròn có nhiều múi (thực ra mỗi múi là một quả), hạt trắng  có màu nâu sậm. Hạt có chứa độc tố, có tính làm bỏng da và có thể trừ sâu bọ,  chấy rận.

  Cây na trông từ 4-5 năm mới cho quả nên mới  có thành ngữ: "Trẻ trồng na, già trồng chuối".


  Thành phần hóa học[sửa | sửa mã  nguồn] 
Trong lá có một loại ancaloit vô định hình, không có glucozit.


  Công dụng[sửa | sửa mã nguồn] 

  
Lá na chữa sốt rét trong dân gian
  
Hạt na tán nhỏ dùng trừ chấy, rận.


  
Các giống na[sửa | sửa mã nguồn] 

Ở miền Bắc,  quả na được phân thành hai loại là na dai và na bở dựa  vào đặc tính của quả (sự liên kết giữa các múi với vỏ và giữa các múi với  nhau).

  Na dai có ưu điểm ăn ngọt, để được lâu,  không dễ nát, dễ bóc vỏ,[6] múi na nhằn dễ tróc ra khỏi hột và  múi cũng dai hơn.[7] Quả na dai có vỏ  mềm, màu xanh, thịt trắng lại ít hạt. Thêm vào đó, na dai  được ưa chuộng hơn bởi mùi thơm và vị ngọt sắc nổi bật hơn so với na bở.[8] 

  Huyện Chi Lăng (Lạng Sơn) được coi là "vựa na" lớn  nhất cả nước, nơi này có 2 khu vực trồng na nổi tiếng: na bở ở khu vực thị trấn  Đồng Mỏ và na dai khu vực Đồng Bành.[6] 

  Ở miền Nam có  mãng cầu dai hay còn gọi là mãng cầu Cấp (mãng cầu Vũng Tàu). Mãng cầu dai  chắc, nhiều thịt, ít hột, vỏ mỏng và ngọt hơn các loại mãng cầu khác. Những quả  mãng cầu Cấp có vỏ xù xì, múi không đều, không mọng, nhưng có vị thơm và ngọt  sắc.[9]


  Thơ văn[sửa | sửa mã nguồn] 
Quả na được nhắc đến ở bài thơ "Ò ó  o" của Trần Đăng Khoa trong  tập thơ Góc sân và khoảng  trời và được in trong sách giáo khoa lớp 1 ở Việt Nam.

  Tiếng gà 

  Giục quả na 

  Mở mắt 

  Tròn xoe...

  Na cũng được nhắc tới trong các thành ngữ:

  
Na mở mắt.
  
Răng đen hạt na.


  
Một vài bức ảnh[sửa | sửa mã nguồn] 


  


Lá cây Na

  


Nụ hoa cây Na

  


Hoa na

  


Quả na

  


Na bày bán ở Đài Đông,Đài Loan.

  


Một quả na ở Hòn Đất(Việt Nam).

  


Một quả na ở Goiânia,Brasil.
Giá trị dinh dưỡng và lợi ích chữa bệnh từ mãng cầu ta

  
 


  

    

      
Mãng cầu ta hay có nơi còn gọi là quả na đang vào mùa nên giá rẻ. Điều đáng nói là mãng cầu ta là loại quả không chỉ khoái khẩu, hàm lượng dinh dưỡng cao mà còn có thể chữa bệnh.
      
Giá trị dinh dưỡng
      
Nhiều người mê ăn mãng cầu ta vì hương vị rất ngon. Mãng cầu ta có vị ngọt thanh vừa phải, mùi hương hấp dẫn. Những người sành ăn còn “siêu” đến mức nhận ra loại quả này tổng hợp các mùi vị của mãng cầu, chuối, đu đủ, dâu tây, dứa..
      

      
Về giá trị dinh dưỡng thì quả mãng cầu ta chừa rất nhiều vitamin, magie, kali và các thành phần khác như protein, gluxit, xenluloza, canxi, photpho…Đây là những chất cần thiết cho sức khỏe con người.
      
Lợi ích chữa bệnh theo y học hiện đại
      
Những bà bầu trong thời kỳ ốm nghén, thai hành khi đi chợ nên để loại quả này vào tầm ngắm. Nó giúp chị em hạn chế buồn nôn, đẩy lùi những cơn thèm ăn không thể kiểm soát. Đặc biệt là giảm nguy cơ sẩy thai và giúp cho thai nhi phát triển tốt hơn. Trong quả mãng cầu ta có nhiều chất xơ nên giúp cho hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn, tống khứ những độc tố trong cơ thể. Nếu bị táo bón, thì ăn nó sẽ giải quyết êm chuyện.
      
Khả năng cải thiện thị lực của mãng cầu ta được ghi nhận nhờ dồi dào vitamin C, A, B2 và chất riboflavin. Trong khi đó, với hàm lượng vitamin B6 cao, quả mãng cầu ta có thể hỗ trợ giúp giảm hen, chống viêm phế quản. Loại vitamin này còn có lợi cho hoạt động của não bộ, có tác dụng loại bỏ sự căng thẳng, làm dịu thần kinh, giảm căng thẳng, trầm cảm.
      
Chứa khá nhiều hàm lượng magie, kali và các khoáng chất có lợi, do đó, ăn quả mãng cầu ta sẽ giúp bạn bảo vệ tim mạch, kiểm soát huyết áp, giảm mệt mỏi cơ bắp. Magie trong mãng cầu còn giúp cân bằng lượng nước trong cơ thể, loại bỏ a xít khỏi các khớp xương, ngừa bệnh viêm khớp.
      
Những người có hàm lượng cholesterol cao cũng nên ăn mãng cầu ta thường xuyên, bởi chất xơ và hàm lượng niacin trong loại quả này giúp kiểm soát mỡ trong máu. Đặc biệt, đối với những bệnh nhân tiểu đường, quả mãng cầu ta lại là loại trái cây nên ăn vì nó có tác dụng làm chậm sự hấp thu lượng đường. Trong khi đó, nguồn sắt cao trong quả mãng cầu cũng giúp cải thiện tình trạng thiếu máu.
      
Chữa bệnh theo kinh nghiệm dân gian
      
Quả mãng cầu chai điếc giã nát đắp lên da để trị mụn nhọt, hoặc vú bị sưng. Theo y học cổ truyền, lá rễ, hạt của mãng cầu ta đều có thể dung chữa bệnh. Hạt có tác dụng thanh can, giải nhiệt, tiêu độc, sát trùng. Lá cũng có tác dụng kháng sinh tiêu viêm, sát trùng. Rễ cầm ỉa chảy. Hạt na còn được dùng diệt côn trùng, trừ chấy rận.
      
Các bài thuốc đông y từ quả mãng cầu ta như sau: Chữa kiết lỵ, dùng vỏ na bị chai điếc cho vào 2 bát nước, sắc còn một bát, ăn thịt quả và uống nước sắc. Quả mãng cầu chai điếc mài với dấm bôi nhiều lần trị nhọt ở vú. Trị sốt rét, giã nhỏ lá, thêm nước sôi vào vắt lấy nước mỗi ngày một lần, uống 5-7 ngày.
      
Mắc giun đũa, dùng lá mọc về hướng đông, rửa sạch, sao qua, sắc uống thì giun ra. Chấy rận cũng có thể diệt trừ bằng cách lấy hạt giã nhỏ, pha nước có dấm nước gội đầu hay ngâm quần áo. Nếu gội đầu bằng nước chế từ hạt mãng cầu cần cẩn thận không cho nước vào mắ