CHUYÊN ĐỀ MỞ RỘNG: KHÁI NIỆM WEB 2.0 VÀ MỘT SỐ ỨNG DỤNG NỔI BẬT

Khái niệm Khái niệm Web 2.0 đầu tiên được Dale Dougherty, phó chủ tịch của OReilly Media, đưa ra tại hội thảo Web 2.0 lần thứ nhất do OReilly Media và MediaLive International tổ chức vào tháng 10/2004. Dougherty không đưa ra định nghĩa mà chỉ dùng các ví dụ so sánh phân biệt Web 1.0 và Web 2.0: "DoubleClick là Web 1.0; Google AdSense là Web 2.0. Ofoto là Web 1.0; Flickr là Web 2.0. Britannica online là Web 1.0; Wikipedia là Web 2.0. v.v...". Sau đó Tim OReilly, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành OReilly Media, đã đúc kết lại 7 đặc tính của Web 2.0: ·         Web có vai trò nền tảng, có thể chạy mọi ứng dụng ·         Tập hợp trí tuệ cộng đồng ·         Dữ liệu có vai trò then chốt ·         Phần mềm được cung cấp ở dạng dịch vụ web và được cập nhật không ngừng ·         Phát triển ứng dụng dễ dàng và nhanh chóng ·         Phần mềm có thể chạy trên nhiều thiết bị ·         Giao diện ứng dụng phong phú Thoạt đầu, Web 2.0 được chú trọng tới yếu tố công nghệ, nhấn mạnh tới vai trò nền tảng ứng dụng. Nhưng đến hội thảo Web 2.0 lần 2 tổ chức vào tháng 10/2005, Web 2.0 được nhấn mạnh đến tính chất sâu xa hơn – yếu tố cộng đồng Chắc hẳn mọi người đã không còn lạ gì đối với các trang web video: Youtube, dailymotion…kiến thức: wiki, forum…hay nhật ký: blog yahoo360, opera, wordpress…., các mạng xã hội như facebook, hi5, myspace…, hình ảnh: flickr, picasa, photobucket….v.v… Web 2.0 cho phép mọi người có thể đưa lên mạng bất cứ thông tin gì. Với số lượng người tham gia rất lớn, đến mức độ nào đó, qua quá trình sàng lọc, thông tin sẽ trở nên vô cùng giá trị. Ở đây có sự tương đồng với thuyết chọn lọc tự nhiên. Thật sự, Web 2.0 không phải là cái gì đó hoàn toàn mới mà là sự phát triển từ web hiện tại. Nó vẫn là web như chúng ta dùng lâu nay, chỉ có điều giờ đây chúng ta làm việc với web theo cách khác. Các website không còn là những "ốc đảo" mà trở thành những nguồn thông tin và chức năng, hình thành nên môi trường điện toán phục vụ các ứng dụng web và người dùng. CÔNG NGHỆ Thực tế, ứng dụng trên web là thành phần rất quan trọng của Web 2.0. Hàng loạt công nghệ mới được phát triển nhằm làm cho ứng dụng trên web "mạnh" hơn, nhanh hơn và dễ sử dụng hơn, được xem là nền tảng của Web 2.0. Kiến trúc công nghệ của Web 2.0 hiện vẫn đang phát triển nhưng cơ bản bao gồm: phần mềm máy chủ, cơ chế cung cấp nội dung, giao thức truyền thông, trình duyệt và ứng dụng.Cung cấp nội dung Bước phát triển đầu tiên và quan trọng nhất hướng đến Web 2.0 đó là cơ chế cung cấp nội dung, sử dụng các giao thức chuẩn hoá để cho phép người dùng sử dụng thông tin theo cách của mình (nghĩa là có khả năng tùy biến thông tin). Có nhiều giao thức được phát triển để cung cấp nội dung như RSS, RDF và Atom, tất cả đều dựa trên XML. Ngoài ra còn có các giao thức đặc biệt như FOAF và XFN dùng để mở rộng tính năng của website hay cho phép người dùng tương tác.Dịch vụ web Các giao thức truyền thông 2 chiều là một trong những thành phần then chốt của kiến trúc Web 2.0. Có hai loại giao thức chính là REST và SOAP. REST (Representation State Transfer) là dạng yêu cầu dịch vụ web mà máy khách truyền đi trạng thái của tất cả giao dịch; còn SOAP (Simple Object Access Protocol) thì phụ thuộc máy chủ trong việc duy trì thông tin trạng thái. Với cả hai loại, dịch vụ web đều được gọi qua API. Ngôn ngữ chung của dịch vụ web là XML, nhưng có thể có ngoại lệ. Một ví dụ điển hình của giao thức truyền thông thế hệ mới là Object Properties Broadcasting Protocol do Chris Dockree phát triển. Giao thức này cho phép các đối tượng ảo (tồn tại trên web) tự biết chúng "là gì và có thể làm gì”, nhờ vậy có thể tự liên lạc với nhau khi cần.Phần mềm máy chủ Web 2.0 được xây dựng trên kiến trúc web thế hệ trước nhưng chú trọng hơn đến phần mềm làm việc ở "hậu trường". Cơ chế cung cấp nội dung chỉ khác phương thức cấp phát nội dung động (của Web 1.0) về danh nghĩa, tuy nhiên dịch vụ web yêu cầu tiến trình làm việc và dữ liệu chặt chẽ hơn. Các giải pháp phát triển theo hướng Web 2.0 hiện nay có thể phân làm 2 loại: hoặc xây dựng hầu hết tính năng trên một nền tảng máy chủ duy nhất; hoặc xây dựng ứng dụng "gắn thêm" cho máy chủ web, có sử dụng giao tiếp API.CỘNG ĐỒNG Công nghệ chỉ là "bề nổi" của Web 2.0, chính cộng đồng người dùng mới là yếu tố nền tảng tạo nên thế hệ web mới. Việc chuyển từ "duyệt và xem" sang "tham gia" là cuộc cách mạng thực sự, dĩ nhiên nhờ có sự phát triển công nghệ giúp hiện thực khả năng này nhưng ở đây muốn nhấn mạnh đến hành vi của người dùng đối với web. Hiện trạng phổ biến của các website thế hệ 1.0 đó là chứa nhiều thứ phiền toái và làm việc chậm chạp, dường như luôn muốn gửi đến người dùng thông điệp: đây là website của chúng tôi chứ không phải của bạn. Căn nguyên của vấn đề có thể là do chủ sở hữu các website cảm thấy họ "cho không" cái gì đó. Đôi khi chủ sở hữu website cho rằng càng làm khó người dùng thì họ càng được lợi! Điển hình như một số site cho bạn đọc đoạn đầu của bài viết rồi yêu cầu bạn phải đăng ký (có phí hay không) để đọc nốt phần còn lại. Dĩ nhiên, với sự phổ biến của các phần mềm máy chủ, trong đó có cả phần mềm miễn phí như Apache thì người dùng có thể đưa lên web bất kỳ thông tin gì. Tuy nhiên có nhiều yếu tố cản trở: kỹ năng tạo website, hạn chế của nhà cung cấp dịch vụ Internet, việc bảo mật và kiểm duyệt... Về cơ bản, Web 2.0 trao quyền nhiều hơn cho người dùng và tạo nên môi trường liên kết chặt chẽ các cá nhân với nhau. Giờ đây có nhiều ví dụ cho thấy cộng đồng người dùng có thể đóng góp thông tin giá trị khi họ có phương tiện thích hợp. Wikipedia có lẽ là ví dụ nổi tiếng nhất. Tuy có nhiều học giả không đánh giá cao Wikipedia, nhưng họ quên một điều quan trọng: nó đủ tốt, miễn phí và nhiều người có thể đọc. Ngoài ra còn có những ví dụ khác như các site Reddit và Digg để cho người dùng quyết định thông tin gì là quan trọng, hay del.icio.us cho phép mọi người chia sẻ những địa chỉ web hay. Web 2.0 cho phép mọi người có thể đưa lên mạng bất cứ thông tin gì. Với số lượng người tham gia rất lớn, đến mức độ nào đó, qua quá trình sàng lọc, thông tin sẽ trở nên vô cùng giá trị. Ở đây có sự tương đồng với thuyết chọn lọc tự nhiên. KẾT LUẬN Thật sự, Web 2.0 không phải là cái gì đó hoàn toàn mới mà là sự phát triển từ web hiện tại. Nó vẫn là web như chúng ta dùng lâu nay, chỉ có điều giờ đây chúng ta làm việc với web theo cách khác. Các website không còn là những "ốc đảo" mà trở thành những nguồn thông tin và chức năng, hình thành nên môi trường điện toán phục vụ các ứng dụng web và người dùng.  Không phải là viễn cảnh, Web 2.0 đã hiện hữu quanh chúng ta với hàng loạt website thế hệ mới. Xu hướng chuyển đổi sang Web 2.0 đang diễn ra mạnh mẽ và là xu thế tất yếu. (Theo PCWORLDVN) Giới thiệu trang web Del.icio.us – lưu trữ địa chỉ các trang web trực tuyến Nghe qua tên website này bạn có thể liên tưởng đến một website nào đó của người Ý hay Bồ Đào Nha trên đất Mỹ. Thực ra nó là một cách đặt tên phỏng theo chữ “delicious” có nghĩa là “thơm ngon” trong tiếng Anh. Hãy tưởng tượng xem, hằng ngày lướt web có bao nhiêu link hay mà bạn sưu tập được, bạn muốn lưu chúng lại. Bạn lưu tất cả trong một file text hay word, hoặc khá hơn là bạn tạo nhiều file để lưu, mỗi file là một chủ đề. Mỗi khi đi đâu bạn đều phải chép theo tất cả các file này để có thể lấy ra tham khảo hoặc thêm vào những liên kết mới. Có ai đó hỏi bạn có link ebook nào hay, bạn phải giở file ra kiếm. Thật phiền phức. Delicious sẽ giúp bạn bạn đánh dấu (bookmark) lại những trang web mà bạn muốn giữ lại để tham khảo lại sau này. Bạn có thể lập một bộ sưu tập các website hay về nhiều lĩnh vực, dùng để share hoặc cho cá nhân,… Cái hay của việc sử dụng delicious là bạn có thể tổ chức sắp xếp tùy theo ý thích, không phải kè kè chép trong USB và có thể tham khảo ở bất cứ nơi nào miễn có Internet (tất nhiên, nếu không có Internet thì bạn cũng đâu cần những liên kết đó làm gì). Ngoài ra bạn cũng có thể dễ dàng chia sẽ bộ sưu tập của bạn bởi vì del.icio.us sinh ra là để chia sẻ kia mà . Nếu có ai đó hỏi bạn có liên kết nào hay, bạn chỉ cần chỉ người đó lên xem kho bookmark của bạn trên Delicious. Đăng ký  Qui trình đăng ký vô cùng đơn giản: vào trang chủ http://del.icio.us, nhập thông tin username, mật khẩu và email. Sau đó vào hộp mail và click vào link xác nhận để đảm bảo với del.icio.us là đó thực sự là hộp mail của bạn. Lưu ý: Nếu máy bạn đang sử dụng không phải là máy của riêng bạn (ví dụ bạn đang ở ngoài cửa hành Net) thì bạn nhớ phải logout trước khi ra về. Sử dụng Để vào kho link của bạn, bạn gõ vào address bar http://del.icio.us/ hoặc nhấn vào toolbar “my del.icio.us” (xem hướng dẫn cài hỗ trợ phía dưới), bạn sẽ thấy bên dưới là kho link của bạn (hiện đang trống), bên phải là danh sách Tag. Tag là gì? Tag theo đúng nghĩa đen của nó, là một loại nhãn dán lên sản phẩm hay đồ vật nhằm ghi chú hoặc đánh dấu phân loại. Ở đây cũng vậy, Delicious cho phép bạn tổ chức sắp xếp kho link theo cách riêng của bạn, bạn có thể gán cho mỗi link 1 hoặc nhiều nhãn, sau đó bạn sẽ tìm lại những link đó qua các nhãn này. Tag bundle: là tập hợp các tag có liên quan với nhau ở một mức ý nghĩa nào đó. Nói đơn giản là bạn có thể gom nhóm các tag lại với nhau thành tag bundle. Ở trong hình bạn thấy có 2 tag bundle là Categories và Computer. Để sắp xếp tag bundle bạn vào liên kết “arrange tags…” ở cuối danh sách tag. Network: Delicious là một website mang tính cộng đồng (community). Nó cũng giống như blog hoặc Yahoo 360, ở đó mọi người có thể share nhau những gì họ có. Bạn có thể thêm một người vào Network của bạn cũng như xem họ có cập nhật gì mới. Bạn có thể biết mức độ phổ biến của một liên kết bằng cách nhìn vào số người có lưu liên kết đó. Thêm một link vào Delicious: Bạn có thể thêm một liên kết vào kho link của bạn bằng nhiều cách: - Nhấp vào liên kết “Save a new Bookmark” (ở trên cùng) trên trang chính của account Delicious. - Hoặc nhấp vào nút “post to del.icio.us” trên thanh toolbar trong khi đang xem trang web bạn muốn lưu (xem hướng dẫn cài thêm công cụ hỗ trợ). Trên ô tags bạn có thể nhập vào những tag bạn muốn gán cho liên kết này. Cũng có nhiều cách cho bạn lựa chọn: - Gõ trực tiếp, các tag cách nhau bằng khoảng trắng. Delicious có hỗ trợ auto-complete, tức hiện ra tên tag mà nó cho là bạn sắp gõ vào. Bạn chỉ cần gõ vài chữ đầu, ví dụ chữ “we”, nó sẽ hiện ra “web”, “webdesign”,… cho bạn chọn. Bạn có thể chọn hoặc gõ tiếp cho đến khi tag bạn muốn xuất hiện ngay đầu danh sách. Để chọn bạn nhấn mũi tên trái phải và phím Tab. - Hoặc bạn có thể click trực tiếp vào danh sách tag gợi ý bên dưới. Share cho bạn bè: Để chia sẻ kho liên kết này cho bạn bè của bạn, bạn chỉ cần cho họ biết tên account của bạn. Bạn cũng có thể truy xuất đến account của người khác bằng liên kết: “http://del.icio.us/”. Tìm kiếm Để tìm trên Delicious, bạn có thể gõ vào ô tìm kiếm, hoặc nhấp vào tên Tag để liệt kê tất cả liên kết có tag đó. Bạn cũng có thể liệt kê link có chứa tag trên toàn thể trang Delicious (chọn view all khi đang liệt kê tag hay vào từ trang chủ). Cái hay của Delicious ở đây là bởi vì mọi người share nhau kho liên kết của họ, nên khi ta muốn tìm một cái gì đó, ta có thể tìm được chính xác một cách nhanh chóng hơn là tìm trên Google (tất nhiên không phải tất cả mọi thứ đều có thể). Cài các công cụ hỗ trợ cho Delicious Ngay sau khi đăng ký, Delicious sẽ giới thiệu với bạn một số công cụ mà bạn sẽ sử dụng để việc sử dụng Delicious trở nên dễ dàng hơn. Trước tiên, bạn hãy kéo-thả 2 liên kết mà Delicious cung cấp lên thanh công cụ Bookmarks (Firefox) hoặc Links (IE). Bạn cũng có thể kéo vào Favorites. Liên kết post to delicious: Bạn đang xem một website đáng để lưu lại, không muốn phải mất công mở một trang Delicious lên để thêm một cách thủ công, bạn chỉ cần nhấp vào nút này. Liên kết my delicious: đơn giản như cái tên của nó, nó sẽ đưa bạn đến kho link của chính bạn. Ghi chú: nếu bạn sử dụng Internet Explorer mà không thấy Links Toolbar, bạn hãy nhấp chuột phải vào thanh công cụ bất kỳ và check vào dòng Links. Nếu dòng đó đã check thì có nghĩa là thanh công cụ đã nằm đâu đó trên màn hình và thường là bị thanh Address chèn ép dồn sang góc phải. Hãy vào đó lôi nó ra, cho nó thêm chút không gian hay tốt hơn là dành hẵn 1 dòng cho nó. Nếu bạn bỏ lỡ qua trang giới thiệu này, bạn có thể quay lại bất kỳ lúc nào bằng cách vào Help >> Buttons trên website Delicious. Nếu bạn là người dùng Firefox, bạn có thêm một lựa chọn, đó là cài thêm Delicious extension hỗ trợ 2 chức năng như trên đồng thời cũng cho bạn tìm kiếm trực tiếp từ Firefox mà không cần mở website Delicious lên. Để cài đặt bạn có thể vào Help >> Firefox and Internet Explorer extension. 2. Soạn thảo văn bản – chia sẻ thông tin – hợp tác làm việc trực tuyến Việc soạn thảo văn bản (Word, Excel, Powerpoint) là một nhu cầu thiết yếu, cần thiết cho mọi người. Hiện tại, Google đã cung cấp cho bạn dùng miễn phí công cụ văn phòng Google Docs trực tuyến tại địa chỉ http://docs.google.com . Từ nay, bạn có thể soạn thảo văn bản trực tuyến tại Google mà có thể sẽ không cần Word trong một vài thao tác cần thiết, khi soạn thảo nhanh trên máy không cài Office. Để sử dụng, bạn vào địa chỉ http://docs.google.com và điền tài khoản và mật khẩu đã đăng ký với Google (tài khoản Gmail). Nếu không có tài khoản, bạn có thể chọn Create a new google Account để đăng ký sử dụng. Sau khi màn hình đăng nhập hoàn tất, bạn có thể sử dụng hầu hết các tính năng cần thiết của một chương trình soạn thảo văn bản trực tuyến. Khi đó, bạn sẽ thấy được những tính năng vượt trội của Google Docs ngay khi sử dụng thông qua ba chức năng chính: Hiệu quả, tiện lợi và chia sẻ cấp cao.   Khai thác tính hiệu quả của Google Docs ·         Khung soạn thảo tương thích tốt với Unicode, cho bạn soạn thảo tiếng Việt dễ dàng. Hỗ trợ đầy đủ các tính năng của một chương trình soạn thảo văn bản. ·         Chế độ kiểm tra chính tả cho văn bản tiếng Anh. ·         Bạn có thể lưu văn bản soạn thảo dưới dạng html, RTF (tương thích với WordPad), PDF (tương thích với chuẩn Acrobat Reader), Word (tương thích Office của Windows), OpenOffice (Tương thích OpenOffice). ·         Bạn có thể in trực tiếp ngay trên khung soạn thảo. ·         Hỗ trợ tác vụ Find & Replace trong trường hợp cần chỉnh sửa nhiều từ giống nhau. ·         Bạn có thể chèn hình ảnh, liên kết, table… Khai thác tính tiện lợi của Google Docs Ngoài tính năng soạn thảo trực tuyến, Google Docs còn cho bạn đem tài liệu để chỉnh sửa mọi lúc mọi nơi khi cần. Điều này đã thể hiện tính tiện lợi của Google Docs trong việc lưu trữ các văn bản theo dạng Portable gián tiếp, không cần lưu trữ trên các phương tiện lưu trữ cá nhân cho những tập tin nhỏ gọn. Để thực hiện, bạn chọn Upload để hiển thị khung Upload a File. Bạn được quyền đưa các tài liệu cá nhân lên lưu trữ với kích thước không quá 500KB cho mỗi tài liệu. Google Docs chấp nhận tài liệu văn bản HTML và text (.txt), Microsoft Word (.doc), Rich Text (.rtf), OpenDocument Text (.odt) and StarOffice (.sxw). Sau khi Upload thành công, bạn dễ dàng thao tác chỉnh sửa trên văn bản khi cần. Khai thác tính năng chia sẻ cấp cao trong Google Docs Với Google Docs, bạn có thể chọn Share để chia sẻ cho mọi người thông qua email với tác vụ Collaborater hoặc Viewer, nếu share với chế độ Colaborator, những người được mời sẽ cùng tham gia cộng tác và chỉnh sửa trên cùng một file văn bản gốc, và mọi người khác đều có thể thấy được sự thay đổi đó à ứng dụng vào việc cộng tác làm việc nhóm giữa các thành viên trong cùng một nhóm (thử ngay đi…còn chờ gì nữa….) Để mở rộng hơn trong việc chia sẻ tập tin, bạn có thể thao tác trên menu mở rộng Publish. Tác vụ này cho bạn đem tập tin của mình trên các trang blog cá nhân như www.blogger.com , wordpress.com… Ngoài ra, để mọi người có thể xem tập tin của mình, bạn có thể nhờ Google gán một đường link về tập tin qua thao tác Publish Document. Khi đó, tài liệu của bạn sẽ có một địa chỉ web cụ thể cho mọi người truy cập và đọc tài liệu khi cần. Ngoài ra, còn khá nhiều tác vụ tiện ích tại Google Docs. Bạn có thể từ từ khám phá khi sử dụng.  3.      Tìm địa điểm, tìm đường đi, danh bạ, số điện thoại …mọi lúc mọi nơi Có khi nào bạn cần đi đến một nơi nào đó mà bạn chưa bao giờ đến? hoặc có khi nào bạn cần tìm một địa chỉ, cần tìm số điện thoại….của một người nào đó?...hay chỉ đơn giản là tìm đường đi từ một nơi này đến nơi khác sao cho nhanh nhất?....tất cả những điều đó giờ đây sẽ rất dễ dàng ….Hãy đến với những trang web sau: http://diadiem.com/ : thông tin địa điểm của các thành phố lớn a)     Tìm kiếm một địa điểm (Ví dụ nhà mình) Chọn Tìm kiếm, Chọn thành phố và gõ vào địa chỉ cần tìm, sau đó click nút Tìm. VD: 1641 Phạm thế hiển P.6 Q.10  b)     Tìm đường đi từ nơi này đến nơi khác: Chọn Đường đi và gõ địa chỉ hai điểm A, B, sau đó click nút Tìm Kết quả: Nếu bạn cần thông tin nhiều hơn, của tất cả các tỉnh thành trong cả nước thì hãy truy cập vào http://vietbando.com/ Click vào nút zoom để phóng to hơn: Nếu cần tìm địa chỉ nào bạn gõ vào ô trống để tìm, Ví dụ: Nếu bạn zoom lớn hơn nữa thì sẽ thấy chi tiết như đang đứng trước ngôi nhà đó vậy: Bạn có thể di chuyển góc nhìn tùy ý bằng việc click và di chuyển chuột  ( to be continued…) Biên soạn: Huỳnh Bảo Thiên Email: baothien22784@yahoo.com Tham khảo:  What is Web 2.0, OReilly Web 2.0, Wikipedia Web 2.0 Blog, web2.wsj.com www.pcworld.com.vn www.danhbaweb20.com THỰC HÀNH 1. Truy cập vào trang Delicious.com đăng ký một tài khỏan và sử dụng để lưu trữ ít nhất 5 trang web hay, bổ ích (có thể tham khảo các trang web tại đây) 2. Truy cập vào trang diadiem.com tìm địa chỉ nhà mình hoặc một địa chỉ bất kỳ ở VIỆT NAM, sau đó tìm đường đi ngắn nhất từ điểm này đến một điểm khác. 3. Truy cập vào trang web maps.google.com tìm địa chỉ ở của một nước bất kỳ, phóng to hình ảnh để quan sát đường phố tại điểm đó. (VD: 386 island pond rd springfield, ma 01118, us)